سرکوب گسترده فرهنگی در افغانستان؛ طالبان لیست ممنوعه کتابها را ب
اردیبهشت امسال طالبان لیستی 100 عنوانی از کتاب‌های ممنوعه منتشر کرد و دستور داد کتابفروشان و کتابخانه‌ها قفسه‌های خود را از این کتابها خالی کنند. اما اکنون، تنها شش ماه بعد، این فهرست به 400 عنوان رسیده و شامل آثار نویسندگان ایرانی چون «شریعتی»، «مطهری» و «آوینی» نیز شده است. طالبان با هدف سرکوب و تحدید جریان فکری، به کتابفروشان افغانستان هشدار داده که از فروش این آثار خودداری کنند و در صورت تخلف با جریمه‌های سنگین روبه‌رو خواهند شد.
سرکوب فرهنگی؛ کتاب‌های بیشتر، محدودیت‌های گسترده‌تر
به گزارش رسانه‌های افغانستان، طالبان در تلاش است تا با جایگزینی کتاب‌های ایدئولوژیک خود، هرگونه جریان فکری مخالف را حذف کند. در فهرست جدید علاوه بر کتاب‌های سیاسی و مذهبی، آثار ادبی، شعر، موضوعات مرتبط با دموکراسی، حقوق شهروندی و آزادی‌های مدنی نیز به چشم می‌خورد. برخی از این کتابها، آثار شاعران کازینو آنلاین بدون فیلتر و نویسندگانی افغان هستند که پیش از این در ایران نیز منتشر شده بودند. محمدعلی، کتاب‌فروشی افغان که اکنون در دانشگاه تحصیل می‌کند، این محدودیت‌ها را به عنوان بازگشتی به دوران پیشین طالبان توصیف می‌کند و می‌گوید: «طالبان ابتدا با شعار آزادی فرهنگی آمد، اما امروز هر روز به فهرست ممنوعه‌ها اضافه می‌شود و چیزی از ادبیات و هنر باقی نمی‌گذارند.»
از تعطیلی کتابفروشیها تا جایگزینی آثار فرهنگی
طالبان با دستور خروج کتاب‌های ممنوعه از قفسه‌ها، کتابخانه‌ها و کتابفروشیها را مجبور کرده است که آثار مطابق با ایدئولوژی خود را جایگزین کنند. محمدرضا، کتاب‌فروشی با سابقه در کابل، با نگرانی از اوضاع می‌گوید: «کتابفروشیها در حال تعطیل شدن‌اند؛ چراکه هم توان تأمین مخارج ندارند و هم نمی‌توانند کتاب‌های دلخواه مردم را بفروشند. هرروز باید کتاب‌های جدیدی را از قفسه‌ها جمع کنیم؛ حتی کتاب‌هایی که از ایران و کشورهای دیگر آمده است و هیچ ربطی به سیاست ندارد.»
کتابفروشیها در سکوت و با نگرانی
این اقدامات طالبان، یادآور روزهای تاریکی است که طالبان در دهه 90 میلادی بر افغانستان حکمرانی می‌کرد و کتاب‌های ممنوعه را به آتش می‌کشید. شرایط جدید صنعت نشر، هم‌زمان با بروز مشکلات اقتصادی و ناآرامی‌های سیاسی، سبب شده بسیاری از ناشران و کتابفروشان افغانستان مسیر خود را تغییر دهند یا حرفه‌شان را رها کنند. محمدرضا می‌افزاید: «ما در آستانه تعطیلی هستیم؛ برای طالبان فرقی ندارد کتاب داستان باشد یا شعر، فقط ایدئولوژی خودشان را می‌خواهند.»
نمایشگاه کتاب تهران؛ افول فرهنگی افغانستان در عرصه بین‌الملل
پس از روی کار آمدن طالبان، حتی حضور افغانستان در نمایشگاه کتاب تهران نیز محدود شد. در سال 1402 ناشران افغان با ممیزی‌های سخت‌گیرانه طالبان مواجه شدند و بسیاری اجازه حضور نیافتند. امسال نیز به‌دلیل قوانین سرکوبگرانه طالبان، هیچ ناشر افغان در این نمایشگاه شرکت نکرد و صنعت نشر این کشور در انزوای بیشتری فرو رفت.
آتش بدون دود؛ پایان کتاب و فرهنگ؟
اکنون، به تعبیر برخی فعالان حوزه نشر، آتش بدون‌دودی در افغانستان به راه افتاده است. اگر این وضعیت ادامه یابد، به‌زودی حتی خبری از کتاب، شعر و داستان در این کشور نخواهد ماند و مردم افغانستان از یکی از مهم‌ترین ارکان هویت فرهنگی خود محروم خواهند شد. طالبان با افزایش مداوم ممنوعیت‌ها و جایگزینی آثار مطابق با ایدئولوژی خود، هر روز گامی دیگر در مسیر خاموشی فرهنگی افغانستان برمی‌دارد و آن‌طور که به‌نظر می‌رسد، عزم خود را جزم کرده که این محدودیت‌ها را به نهایت برساند.